Het Spel Darts en Darten

Darts of darten is een sport die gespeeld wordt met drie darts (dartpijlen) en een dartbord. Een oude Nederlandse en in de Vlaamse spreektaal nog gebruikelijke naam van het spel is vogelpik (of het minder gebruikelijke vogeltjepik).

Het spel werd vanouds voornamelijk in Engelse pubs gespeeld, maar sinds de successen van Raymond van Barneveld is het darten ook in Nederland populairder geworden. Toentertijd was het bekendste darttoernooi het World Proffesional Darts Championship (voorheen ook wel bekend als The Embassy, de toenmalige sponsor. Deze naam werd overigens alleen door SBS 6 gebruikt, sinds deze gestopt zijn als sponsor is dit nu ook wel bekend als The Lakeside), dat jaarlijks op de Lakeside Country Club in het Engelse Firmley Green wordt gespeeld. De internationale bond is de World Dart Federation (WDF). In Nederland is er de Nederlandse Darts Bond (NDB) en in België de Belgische Dart Bond (BDB).

Onder invloed van de Engelse commerciële omroep Sky Sports werd in 1992 een tweede internationale dartbond opgericht: de Professional Darts Corporation (PDC). Een van de voornaamste darters van deze bond is Phil Taylor. De bekendste Nederlandse darter bij de PDC was Roland Scholten tot de overstap van Raymond van Barneveld in februari 2006 en later ook die van Michael van Gerwen, Jelle Klaasen en Vincent van der Voort in januari 2007 naar deze bond. Sindsdien hebben er zich nog meer Nederlandse darters ingeschreven. Het PDC wordt tegenwoordig als het meest prestigieuze toernooi gezien. Zo was de prijzenpot in 2012 meer dan drie keer zo groot als die van The Lakeside (£1.000.000 om £320.000).

Geschiedenis

Darten is een eeuwenoud spel. Waar het precies vandaan komt is niet geheel bekend, maar speculaties omtrent de sport vertellen dat de sport begonnen is in tijden dat soldaten tussen de veldslagen door ter tijdverdrijf wedstrijden hielden met het gooien van korte Speren op bijvoorbeeld omgekeerde bodems van wijntonnen en later op doorgezaagde boomstamschijven. Op de schijven werd een puntentelling aangebracht. In de wintermaanden werd de sport noodgedwongen binnen gehouden, hetgeen tot gevolg had dat men de kleine speren moest vervangen door darts en er een nieuwe regelgeving voor het beoefenen van de binnensport werd bedacht. Naarmate het spel zich verder ontwikkelde, begonnen de rijkere lagen van de bevolking ook interesse te tonen in darts. Zo staat er geschreven dat in 1530 Hendrik VIII van zijn tweede vrouw Anne Boleyn een kostbaar versierde Biscayan-dartset geschonken kreeg.

De term vogelpik is afkomstig van een soortgelijk spel dat vroeger gespeeld werd in cafés. Dit spel bestond uit een roos met ringen, niet zoals het actueel dartbord dus, en een nagemaakte vogel met een scherpe snavel. De vogel werd met een koord aan het plafond opgehangen en de spelers probeerden de snavel van de vogel in de roos te 'zwieren'.

Nummering op het dartbord

De nummering, die aan de buitenzijde van het dartbord rondom het scorende gedeelte te zien is, lijkt willekeurig te zijn aangebracht, maar hoge scores staan nooit naast elkaar. Er zit geen echte logica in, maar toch is het met opzet zo gedaan. In 1896 ontwierp Brian Gamlin, een toen 44-jarige timmerman uit, de nummering van het dartbord, zoals die nu nog bekend is. Gamlin overleed in 1903 net voor hij hierop patent kon leggen.

Er zou gedacht zijn dat ene Jack Bury dit zou zijn, echter hier is sprake van een verspreking, daar Gamlin namelijk juist uit Bury in het district van Lancashire kwam.

Als Gamlin de nummers in telvolgorde had geplaatst, dan zou er veel minder nagedacht hoeven te worden. Omdat de nummering zo door elkaar loopt, speelt geluk een veel minder belangrijke rol. De nummering is nu zo geplaatst dat naast ieder hoog getal twee lage getallen zitten; 20, 1 en 5; 19, 7 en 3; 18, 1 en 4; 17, 2 en 3. Het gebruik van deze nummering zorgt ervoor dat niet de speler met het meeste geluk wint, maar de speler die de techniek het best beheerst.

Kansspel of sport?

In 1908 werd de Engelse Jim Garside (eigenaar van the Adelphi Inn) in Leeds voor de rechter gedaagd, omdat er in zijn cafe gedart werd. Kansspelen waren destijds verboden in pubs, en justitie claimde dat darten een kansspel was. Garside nam de op dat moment "beste dartspeler" in die regio genaamd William "Bigfoot" Anakin (een smid die werkte op Kirkstall Road in Leeds) mee naar de rechtszaal, waar men een Yorkshire dartbord (dit is een dartbord zonder triples) ophing, waarop de J.P’s [Justices of the Peace] hem vroegen 3 door hen gekozen nummers te gooien, wat Anakin daarop dan ook deed. Vervolgens vroeg Garside hen hetzelfde te doen, wat geen van hen lukte. Hiermee had hij aangetoond dat darts een sport van oefening is en geen kansspel.

Een bewijs dat de rechtszaak ook daadwerkelijk heeft plaatsgevonden, is er niet, dit vanwege dat er geen kranten of regio bladen uit die tijd dit melden, ook is het zo dat er verrassenderwijs geen feitelijke gegevens van het Leeds Magistrates Court voor de periode januari 1908 tot december 1911 zijn gevonden en verloren zijn beschouwd.

Wel is dit feit door de kleinzoon van Anakin bevestigd tegen Dr. Patrick Chaplin die ook wel "Dokter Darts" wordt genoemd vanwege zijn PhD betreffende de geschiedenis van het darten.

Darten werd steeds populairder, voornamelijk in Engeland, en in 1927 werd een belangrijke stap gezet om de sport internationaal te maken; de News of the World Darts Championship werd georganiseerd. De basisregels werden opgesteld door de National Darts Association, die rond 1924 was opgericht.

Het dartbord

Het wedstrijdbord dat tegenwoordig gebruikt wordt komt uit Londen. Het dartbord bestaat uit een ronde vezelplaat van 18 millimeter dik, waarop Sisalvezelborsteltjes onder grote druk gelijmd en geperst worden. Het geheel wordt omlijst door een metalen band. Het bord wordt voorzien van een vakindeling door middel van verschillende kleuren. Vervolgens wordt er een metalen web op bevestigd dat diezelfde vakindeling heeft. De functie van dit web is er voor te zorgen dat altijd duidelijk is in welk vak een dart gegooid is. Op de buitenzijde wordt een metalen ring aangebracht waarop volgens de vakindeling bepaalde cijfers zijn bevestigd. Deze ring is los te maken, zodat de cijfers ten opzichte van het bord verschoven kunnen worden. Het is de bedoeling dat het vak (bed) 20 middenboven zit. Op deze 20 wordt normaal gesproken het meest gegooid. Hierdoor zal de bodemplaat dan ook in dit vak het eerste kapot gaan. Elke dart die gegooid wordt tast de vezeltjes van het bord aan. Door de lijmlaag valt het bord niet uit elkaar, maar na verloop van tijd wordt op bepaalde plaatsen een opeenhoping van vezeltjes zichtbaar, in de vorm van bulten. Om dit te voorkomen dient het bord om de zoveel tijd gedraaid te worden, zodat het cijfer twintig weer boven een nieuw, minder gehavend deel van het bord staat. De 20 staat wel altijd boven een zwart deel. Moderne sisalvezelborden moeten beslist niet worden natgemaakt zoals nog wel wordt gedacht. De dartbord afstand en hoogte kan je hier vinden.
 

Puntentelling

Het dartbord is verdeeld in ringen en sectoren. De getallen langs de rand geven het aantal punten aan voor een pijltje in de desbetreffende sector. Deze sectoren zijn onderverdeeld in nog een aantal kleinere vakken.

-In het midden is de double bull of bull's eye (rood), 50 punten
-Daaromheen de single Bull (groen), 25 punten.
-Daaromheen een brede ring, het bed (zwart en wit), waarvoor het aantal punten geldt dat op de rand van het bord staat.
-Daaromheen een smalle ring, de triple (of treble) ring (rood en groen). Deze levert drie maal het puntenaantal op.
-Daaromheen weer een bed.
-Daaromheen de double ring (rood en groen) met twee keer het aantal punten dat bij het betreffende vak staat.

Een dart in de buitenste zwarte rand (waar de cijfers staan) of naast het bord levert geen punten op. Een bouncer, een dart die van het bord terugkaatst, heeft geen score tot gevolg. daarnaast is er ook geen score, wanneer een dart na geworpen te zijn plots uit het bord valt voordat de speler in de gelegenheid was alle 3 zijn pijlen uit het bord te halen (let wel, dit wordt officieel geen bouncer genoemd). Als een speler een dart in een van zijn eerder gegooide darts gooit (een 'Robin Hood'), wordt de laatste van die twee darts wel gezien als zijnde 'geworpen', maar wordt er geen score aan die dart toegekend.
 

De darts

De darts zijn de pijltjes waarmee op het dartbord gegooid wordt. Een setje darts bestaat uit drie pijlen, en elke pijl bestaat uit vier onderdelen: de flight, de shaft, de barrel en de punt. Sommige mensen zeggen dat de dart uit drie onderdelen bestaat (waarbij de punt officieel niet altijd als los onderdeel wordt beschouwd).

Punt (point)

De punt of point is van metaal en zit vastgeklemd (deze kunnen ook ingeschroefd zijn in de barrel, waardoor de punten die in het schroefgedeelte zitten heen en weer kunnen blijven bewegen), in de barrel door een taps toelopend gat. Bij het soft-tip darts is de punt van plastic. Deze punten zijn door de gebruiker zelf te vervangen, omdat de plastic punten snel kunnen afbreken.

Barrel

De barrel is het onderdeel dat de darter vasthoudt en bepaalt het gewicht van de dart. Er bestaan verschillende soorten 'grips': van heel veel profiel naar glad. Ook in breedte en lengte variëren barrels, alsook in gebruikte materialen. Goedkopere barrels worden vervaardigd uit een legering met voornamelijk koper, in duurdere bestaan ze vooral uit nikkel en zilver, de duurste bestaan dan weer vooral uit maximaal 98% tungsten of wolfraam.

Shaft

De shaft is het onderdeel tussen de flight en de barrel. Deze wordt bevestigd met een schroefdraad of direct in de barrel geduwd. De lengte en het materiaal varieert. Sinds 2011 wordt er door een Nederlandse fabrikant D'art9 een combinatie van kevlar en carbon (extreem licht en stevige materialen) toegepast bij het ontwikkelen van shafts. (om de kans op los lopen van de shaft van de barrel tegen te gaan, kan men ook nog een klein rond o-ringetje over het schroefgedeelte plaatsen, hierdoor zit de shaft steviger in de barrel. het ligt een beetje aan het soort shaft waarmee de darter, het fijn vindt om te werpen, maar voor de meest standaard shafts zit er ook nog een klein spiraalveertje aan de boven zijde van de shaft, die ervoor zorgt dat de 4 of 3 bekjes aan de bovenzijde waar de flight op geschoven wordt de bekjes dichter tegen elkaar drukt zodat de flight niet te snel van de shaft af komt als men de pijlen werpt)

Flight

De flight is de stabilisator van de dart. Flights variëren in lengte en breedte. Normaal gesproken heeft een flight vier vleugels, maar tegenwoordig zijn ze er ook met drie vleugels, de tri-fin. (Een geworpen pijl kan de flight van een vorige geworpen pijl raken. Daarom is er een flight beschermer (flight protector) bedacht, die je boven op je flight aanbrengt, waardoor de schade veroorzaakt door een hierop botsende pijlpunt verminderd kan worden). De dart mag niet zwaarder zijn dan 50 gram en niet langer zijn dan 30,5 centimeter. (Wanneer tijdens een wedstrijd de darts van een speler beschadigd of verloren geraken, heeft de speler maximaal 3 minuten de tijd voor reparatie of vervanging).

 

Spelregels

Er zijn verschillende manieren om te darten, maar de bekendste gaat als volgt: elke speler krijgt 501 punten (dit kan in andere varianten ook 301, 701 of zelfs 1001 zijn) die hij/zij moet wegspelen door om de beurt drie pijltjes te gooien. De speler moet precies op 0 uitkomen, de laatste beurt wordt niet meegerekend als het puntenaantal daarmee onder de 0 zou komen. De laatste pijl "moet" wel altijd een dubbel zijn, dus de buitenste ring of de Bull's eye. Diegene die als eerste op 0 uitkomt wint de game of leg. Meestal wint diegene die als eerste drie legs wint, de set, soms wordt ook gespeeld met het twee legs is 1 set principe. De uiteindelijke winnaar hangt af van de afspraak: bij bijvoorbeeld een best-of-9-sets wint de speler die het eerste vijf sets wint.

Een andere bekende spelvorm, en zeker voor beginners interessant, is tac-tics. Hierbij moet iedere speler proberen zo snel mogelijk de getallen 10 t/m 20 en de bull drie keer te raken (dicht gooien). Punten kunnen gescoord worden voor iedere keer dat een speler een getal raakt nadat hij/zij dit getal dicht heeft gegooid en de tegenstander nog niet. De winnaar is diegene die als eerste alle getallen heeft dichtgegooid en de meeste punten heeft (bij een gelijk aantal punten, wint diegene die alle getallen als eerste dicht heeft). Bij grotere groepen kan dit spel ook met teams worden gespeeld, van bijvoorbeeld 2 of meer personen, of zelfs met meerdere teams, hoewel dan de punten worden vervangen door strafpunten.

Dan zijn er verder nog minder bekende spelsoorten die als oefening of gewoon voor de lol gebruikt worden, zoals: follow me (of big 6), killers, cricket (halveren), etc....

3-darts en 2-darts finishes